Magdalena Stolarczyk z wykształcenia doktor nauk farmaceutycznych, ale przede wszystkim mama Kuby, Ani i Małgosi. Łącząc wiedzę zdobytą na studiach, w pracy na Uczelni oraz doświadczenie z apteki i z codziennego życia pisze o farmacji, o lekach, o dzieciach, o ich chorobach a także o sposobach na przetrwanie kolejnego kataru, kaszlu, przeziębienia i choroby… Uważa, że leki to nie cukierki. Uwielbia podróże i marzy o kursie fotografii i własnym domu z ogródkiem i tarasem :)
Blog: Farmaceuta radzi | Fanpage: Farmaceuta radzi
Leki i laktacja
O zaletach karmienia piersią i dobroczynnym wpływie mleka mamy na zdrowie dziecka (i na zdrowie mamy) mówi się i pisze bardzo dużo (i bardzo dobrze). Niestety, jak zapewne część z Was wie, karmienie piersią nie jest takie łatwe, jakby się mogło wydawać. Często może ono przysparzać młodej mamie wiele trosk, zmartwień i problemów. I jednym z takich problemów, które mama karmiąca napotyka na swojej laktacyjnej drodze, może być konieczność zastosowania u siebie leków w przypadku mniej lub bardziej poważnej choroby. Wiele mam staje wówczas przed dylematem i zdaje sobie pytania: Co zrobić? Czy mam stosować leki? Czy te leki są bezpieczne dla mojego dziecka? Jaki mogą mieć wpływ na maleństwo? Czy mogą mu zaszkodzić? A może lepiej odstawić dziecko od piersi albo nie brać leków i samo przejdzie? Często, ze strachu przed niekorzystnym oddziaływaniem leku na dziecko, mamy rezygnują z leczenia lub co gorsza decydują się odstawić maleństwo od piersi. A okazuje się, że niepotrzebnie…
Temat stosowania leków w czasie karmienia piersią jest tematem bardzo obszernym i skomplikowanym i nie sposób go omówić w jednym (nawet długim) wpisie. Niemniej jednak postaram się dzisiaj opisać podstawowe fakty dotyczące stosowania leków w trakcie laktacji, podam przykłady leków bezpiecznych oraz przeciwwskazanych (w trakcie laktacji), przedstawię zasady, którymi należy się kierować stosując leki w tym szczególnym okresie, oraz wskażę źródła, gdzie można znaleźć fachowe, rzetelne i poparte badaniami naukowymi i publikacjami informacje na ten temat.
Leki i ich wpływ na zdrowie karmiącej mamy
Leki wpływają na zdrowie mamy karmiącej piersią – jest to dość oczywisty fakt, który obejmuje nie tylko działanie lecznicze danego leku ale również jego działania niepożądane, skutki uboczne i możliwe jego interakcje z innymi stosowanymi przez mamę lekami. Kwestia ta nie powinna odgrywać zasadniczej i podstawowej kwestii w dzisiejszym temacie ale jednak pojawia się u mnie na pierwszym miejscu… Dlaczego? Odpowiedz jest bardzo prosta – opieka nad noworodkiem, niemowlakiem czy starszym dzieckiem wymaga od mamy zdrowia, sił i cierpliwości, których w trakcie choroby po prostu brakuje. A żeby mama miała siły do właściwej opieki nad maleństwem musi być w dobrej formie, kondycji i zdrowiu i aby tak było, czasem konieczne jest zastosowanie przez karmiącą mamę leków – ale tylko w sytuacjach tego wymagających i najlepiej po konsultacji z lekarzem lub z farmaceutą. Lekarz ocenia stan zdrowia mamy, określa korzyści i ryzyko płynące z zastosowania leku a następnie zleca odpowiednią terapię, którą może ale nie musi być farmakoterapia. Obecnie na rynku aptecznym jest bardzo dużo produktów leczniczych, suplementów diety, wyrobów medycznych czy środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego dostępnych bez recepty, które samodzielnie (bez konsultacji z lekarzem) można zakupić i stosować. I w takich sytuacjach najlepiej skonsultować z farmaceutą.
Leki i ich wpływ na proces laktacji
Niektóre leki, poprzez swój mechanizm działania mogą hamować lub pobudzać produkcję mleka u mamy. Dlatego też stosując leki u mamy karmiącej należy ten aspekt bardzo dobrze rozważyć, wziąć pod uwagę i uwzględnić aby nie wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Kilka przykładów substancji leczniczych wpływających na laktację przedstawiałam na zdjęciu.
Leki i ich zdolność do przenikania do mleka matki i ich wpływ na dziecko karmione piersią
Większość substancji leczniczych w mniejszej lub w większej ilości przenika do mleka mamy. Stopień, w jakim to następuje, zależy między innymi od charakteru fizykochemicznego, farmakologicznego czy farmakokinetycznego danego leku. Sam fakt przechodzenia leków do mleka mamy nie determinuje jego oddziaływania i wpływu na karmione piersią dziecko. Oczywiście obecność leku i jego zwiększona ilość w pokarmie zwiększa prawdopodobieństwo szkodliwego wpływu na dziecko ale go nie przesądza. Występuje szereg dodatkowych czynników, które mogą wzmacniać działanie leków na dziecko i do nich należą: stężenie leku w mleku mamy, ilość wypitego przez dziecko pokarmu, częstotliwość karmień, pory karmienia, wiek dziecka, stopień wiązania się leku z białkami osocza dziecka, stan zdrowia dziecka, biodostępność leku u dziecka oraz rozmieszczenie go w jego organizmie. Niestety nawet te parametry często nie wystarczają do określenia rzeczywistego wpływu leku na dziecko. Ponadto nadal jest bardzo mała ilość badań klinicznych dotyczących bezpieczeństwa stosowania leków w trakcie laktacji i ich ewentualnego wpływu i oddziaływania na dziecko. Jest to raczej zrozumiałe, bowiem, która mama zgodziłaby się na udział w badaniach klinicznych leku o niewiadomym wpływie na organizm jej dziecka? Nie dość, że jest to ryzykowne to jest to po prostu nieetyczne.
Leki i ich bezpieczeństwo stosowania w czasie laktacji
Sama interpretacja właściwości leków oraz czynników, wpływających na przenikanie leku do mleka mamy wraz z określeniem ewentualnego wpływu leku na organizm dziecka jest bardzo trudna dla lekarzy i farmaceutów, nie mówiąc już o zdenerwowanej i zdezorientowanej mamie. Dlatego też opracowano różne zestawienia leków, które w sposób łatwy i przejrzysty wskazują na bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji (nie mylić z kategoriami ryzyka stosowania leków w ciąży wg FDA) i ułatwiają pracę i życie lekarzom i farmaceutom. Do takich najbardziej znanych i popularnych należą kategorie ryzyka laktacyjnego według Prof. Hale’a (Hale’s Lactation Risk Categories), których krótką charakterystykę przedstawiam na zdjęciach.
Zasady stosowania leków w czasie laktacji
Jeżeli sytuacja tego wymaga i karmiąca mama musi zacząć przyjmować lek/leki warto aby trzymała się pewnych zasad, które zwiększą bezpieczeństwo stosowania danego leku i zminimalizują ryzyko szkodliwego wpływu na karmione piersią dziecko.
Zasady stosowania leków w czasie laktacji:
- Przyjmowanie leku w czasie karmienia piersią powinno być skonsultowane z lekarzem lub z farmaceutą.
- Należy ograniczyć przyjmowanie leków w czasie karmienia piersią do niezbędnego minimum.
- Należy ograniczyć przyjmowanie leków OTC (leków bez recepty) i suplementów diety.
- Należy wybierać leki dobrze znane, których ewentualne działanie na organizm dziecka jest udokumentowane.
- Należy wybierać leki, które stosowane są również u dzieci.
- Należy wybierać leki jednoskładnikowe.
- Należy wybierać leki:
- mało toksyczne
- krótko-działające
- o dużych cząsteczkach
- nie przenikających bariery krew-mózg
- osiągające niskie stężenie w pokarmie
- w takiej postaci, która utrudnia jego przenikanie do pokarmu, czyli czopki, globulki, preparaty wziewne, maści, preparaty działające miejscowo
- Należy unikać stosowania leków:
- o przedłużonym działaniu
- w maksymalnej dawce np.: „forte”, „max”
- W przypadku stosowania leków w czasie karmienia piersią:
- należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku zauważenia u dziecka: biegunki, wysypki, rozdrażnienia, nadmiernej senności lub zmian w jego dotychczasowym zachowaniu lub zwyczajach należy poinformować o tym lekarza
- należy zsynchronizować czas podawania leku z karmieniem – najlepiej podawać lek tuż po karmieniu, a najlepiej przed najdłuższą przerwą (nocną, południową). Przyjmuje się zasadę, że większość leków po 30-90 minutach od ich zażycia, osiąga najwyższe stężenie w mleku mamy – należy wówczas ograniczyć karmienie piersią.
- Nie należy kończyć karmienia piersią „profilaktycznie”!
- Niestety niektóre leki są szkodliwe dla dziecka i karmienie piersią jest przeciwwskazaniem do ich zastosowania. Wówczas zaleca się czasowe przerwanie karmienia piersią ale należy wtedy utrzymać laktację przez częste odciąganie pokarmu.
Źródła informacji dotyczące stosowania leków w czasie laktacji
Laktacja jest okresem bardzo szczególnym w życiu zarówno mamy jak i dziecka. To właśnie w tym czasie oprócz nawiązywania niesamowitej więzi z dzieckiem, wpływamy na przyszłe zdrowie i życie maleństwa. Dlatego też my Mamy czytamy, szukamy i porównujemy znalezione informacje i dane. Niezastąpiony w tym jest Internet. Internet to niezaprzeczalnie najlepsze źródło wiedzy w dzisiejszych czasach, ale… Internet to też źródło niesprawdzonych i nieprawdziwych informacji, które niestety wprowadzone w życie mogą wyrządzić wiele szkody… Dlatego tak ważne jest poszukiwanie informacji na stronach, portalach czy blogach przygotowywanych przez specjalistów. I aby ułatwić Wam życie podam kilka linków do stron, z których sama korzystam i które uważam, że są godne polecenia a umieszczone w nich informacje są fachowe, rzetelne i poparte badaniami naukowymi i publikacjami.
Źródła informacji dotyczących stosowania leków w czasie laktacji:
- Centrum Nauki o Laktacji – http://www.kobiety.med.pl/cnol/
- Baza LactMed – http://toxnet.nlm.nih.gov/newtoxnet/lactmed.htm
- Serwis Motherisk – http://www.motherisk.org/
- Serwis MotherToBaby – http://www.mothertobaby.org/
- Serwis Infanrisk – http://www.infantrisk.com/
Mimo, że polecam na strony to pamiętajcie, wszelkie informacje znalezione w Internecie (szczególnie dotyczące stosowania leków w czasie ciąży, w trakcie laktacji i u dzieci) przed ich wprowadzeniem w swoje życie i życie Waszych dzieci, należy skonsultować z lekarzem, który posiada wiedzę na temat zdrowia, chorób oraz leków stosowanych przez Państwa.
Podsumowując – Leki mogą być stosowane w trakcie karmienia piersią (oczywiście z wyjątkiem leków przeciwwskazanych), wtedy kiedy jest to konieczne, po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą i wtedy, kiedy pewne zasady i zalecenia (o których pisałam powyżej) są przestrzegane. W takich przypadkach leki są bezpieczne dla karmionego piersią dziecka.
- Friese K., Morike K., Neumann G., Windorfer A., Leki w ciąży i laktacji, MedPharm Polsk, Wrocław, 2014, 2. The Transfer of Drugs and Therapeutics Into Human Breast Milk: An Update on Selected Topics, American Academy of Pediatrics, Pediatrics 2001, 108 (3), 776-789 3. Norma Rossato,Breastfeeding and drugs. A common conflict, Arch Argent Pediatr 2015;113(1):4-5 4. Jones W., Breward S., Drugs and breastfeeding, Community Practitioner; Sep 2010; 83, 9 5. American Academy of Pediatrics, The Transfer of Drugs and Other Chemicals Into Human Milk, Pediatrics 2001, 108(3), 776-789 6. E. Bertino, A. Varalda, P. Di Nicola, A. Coscia, L. Occhi, L. Vagliano, A. Soldi & C. Perathoner Drugs and breastfeeding: instructions for use The Journal of Maternal-Fetal and Neonatal Medicine, 2012; 25(S4): 78–80 7. Pirotta M., Raval M., Amir L.H., Breastfeeding – Evidence based guidelines for the use of medicines. Australian Family Physician 2011, 40(9) 684-690 8. Scott C.R., Jacobson H., A Selection of International Nutritional & Herbal Remedies for Breastfeeding Concerns. Midwifery Today, Autumn 2005 9. Whitten D., A precious opportunity: supporting women with concerns about their breastmilk supply. Australian Journal of Herbal Medicine 2013, 25(3), 112-125, 10. Caroline GA van Veldhuizen-Staas Overabundant milk supply: an alternative way to intervene by full drainage and block feeding. International Breastfeeding Journal 2007, 2(11), 11. Kostowski W., Herman Z. S., Farmakologia – Podstawy farmakoterapii. PZWL Warszawa, 2005. 12. Korbut R., Olszanecki R., Wołkow P., Jawień J., Farmakologia, PZWL, Warszawa 2012, 13. Centrum Nauki o Laktacji – Laktacyjny Leksykon Leków – strona internetowa www.kobiety.med.pl 14. Baza LactMed – strona internetowa http://toxnet.nlm.nih.gov/newtoxnet/lactmed.html
Mamo może interesuje cię również to z czego możesz kożystać u kosmetyczki?
