fbpx

Kleszcz. Najczęściej kleszcz pospolity. Mały, niepozorny pajęczak, przez którego rocznie choruje kilkanaście tysięcy ludzi w Polsce. Często choroby te są ciężkie, długo trwające, a niektóre mogą doprowadzić do kalectwa lub śmierci. Dlaczego więc tak rzadko się mówi o zagrożeniach, które ze sobą niosą i o szczepionkach przeciwko chorobom? A no dlatego, że na samego kleszcza nie ma skutecznej ochrony.

 

Jeszcze do niedawna kleszcze występowały głównie na terenach: białostockim, podlaskim i warmińsko-mazurskim. Od jakiegoś czasu jednak ich populacja rośnie w siłę i przesuwa w części centralne kraju. Nie trzeba już wybierać się na spacery w koszary aby “złapać” kleszcza. Teraz to kleszcz łapie Nas praktycznie wszędzie. Na spacerze, na placu zabaw, na trawie w parku, w ogrodzie na nieskoszonej trawie. Populacja kleszczy i zachorowania na choroby odkleszczowe wzrastają z roku na rok. Polska jest w czołówce zachorowań na Kleszczowe Zapalenie Mózgu. Na tą chorobę wymyślono szczepionkę, to sukces. Niestety, nie jest to pewnik bezpieczeństwa, bo kleszcz przenosi wiele groźnych dla ludzkiego życia mikrobów, podczas ukąszenia. Mikroorganizmy te przechodzą do naszego organizmu podczas żerowania kleszcza.

Po co kleszczom krew?

 

Krew osobnika na którym żerują potrzebna jest do osiągnięcia dojrzałości płciowej. Tylko taki kleszcz który naje się do syta (na jednym lub kilku osobnikach), może się rozmnażać. Dlatego też dokończenie posiłku jest dla niego kwestią życia lub śmierci.

Groźne choroby przenoszone przez kleszcze

 

Aby drobnoustroje chorobotwórcze wniknęły do ludzkiego organizmu, musi minąć kilkadziesiąt godzin. Jeśli jednak kleszcze wcześniej żerowały na kimś innym do zakażenia może dojść od razu po ukąszeniu. Po wbiciu kleszcza w skórę należy jak najszybciej wyjąć go pęsetą, a jeśli pozostanie jeszcze aparat gębowy to należy wydłubać go igłą. Im kleszcz krócej siedzi w skórze tym mniejsze prawdopodobieństwo zakażenia. Nie należy go pod żadnym pozorem smarować tłuszczem czy alkoholem, ponieważ może to spowodować zwiększenie wnikania groźnych wirusów i bakterii.

Kleszcz może przenosić naprawdę imponujący bagaż mikrobów odpowiedzialnych za : Kleszczowe Zapalenie Mózgu, borelioza, Anaplazmoza granulocytarna, Babeszjoza, Borelioza, Gorączka Q, Bartonella i Tularemia. Nie wszystkie kleszcze są jednak zarażone. Natomiast ryzyko zakażeń np. boreliozę z Lyme zwiększa się w Europie i Polska. Polska tu także jest w czołówce zachorowań.

Borelioza

 

Boreliozę wywołują bakterie grupy Borrelia burgdorferi s. W Polsce na boreliozę przenoszoną przez kleszcze choruje kilka tysięcy osób. Niestety ta liczba ciągle wzrasta, z powodu zwiększonej liczby zakażonych nią kleszczy. Obecnie w USA liczbę zachorowań na tą chorobę szacuje się w ponad 300 tysiącach przypadków rocznie. Jest ona trudna do rozpoznania, ponieważ jej objawy mogą wystąpić po kilku miesiącach od ukąszenia kleszcza. Co więcej wbrew obiegowej opinii nie trzeba mieć zaczerwienienia po ugryzieniu kleszcza – rumień wędrujący, (chociaż zdarza się to często) żeby stwierdzić, że ma się boreliozę. Kleszcz może zarazić nią nosiciela i nie pozostawić czerwonego śladu.

Sama choroba także jest trudna do stwierdzenia, bo jej objawy są bardzo różne i najcześciej w początkowej fazie podobne są do grypy. Niektórzy lekarze uważają, że nieleczona Borelioza powoli zabija. Dlatego lekarze zalecają, jeśli są symptomy, które utrzymują się długo, zmieniają się czy wzrastają na sile, należy skierować się na dwu-etapowe testy wykrywające przeciwciała przeciw krętkom (ELISA) i antygeny bakterii (Western blot). W skrajnych przypadkach robi się także testy PCR, które wykrywają materiał genetyczny bakterii. Boreliozę leczy się antybiotykoterapią, która może trwać nawet do miesiąca czasu, w skrajnych przypadkach nawet kilka miesięcy.

Babeszjoza

 

Nazywana jest malarią północy, przenoszona przez kleszcze zakażone pierwotniakami. Objawy towarzyszące chorobie są podobne do malarii ( wysoka gorączka, dreszcze, złe samopoczucie, utrata apetytu, bóle głowy, mięśni i kości, osłabienie, potliwość bóle brzucha, nudności, wymioty, powiększenie wątroby i śledziony, żółtaczka, ostra niewydolność nerek, ostra niewydolność oddechowa). Choroba nie występuje często u ludzi, ale może towarzyszyć Boreliozie. Wyleczenie Boreliozy jest w dużym stopniu zależne od wyleczenia Babeszjozy. Badania, które mogą wykryć Babeszjozę to morfologia krwi oraz mikroskopowe badanie krwi. Leczenie to najcześciej leki przeciwmalaryczne oraz antybiotyki, w skrajnych wypadkach przetoczenie krwi.

Anaplazmoza granulocytarna

 

To kolejna choroba, którą przenosi ten mały przestępca. Choroba ta wywoływana jest przez zakażenie bakteriami Anaplasma. Bakterie szybko osiedlają się we wnętrzu komórek śródbłonka i leukocytach. Przenoszone są przez kleszcze, które wcześniej żerowały na zakażonej bakteriami zwierzynie. Objawy choroby to wysoka, nagła gorączka, ból głowy, dreszcze, złe samopoczucie i bóle mięśni, ale mogą także wystąpić nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, kaszel. Choroba staje się tym bardziej niebezpieczna dla osób z obniżoną opornością. Może ona współistnieć z kleszczowym zapaleniem mózgu lub Boreliozą. Chorobę można wykryć po przez badania laboratoryjne. Leczenie to najcześciej antybiotykoterapia – doksycyklina, a u dzieci poniżej 8 roku życia i kobiet w ciąży stosuje się ryfampicynę.

Tularemia, Gorączka Q, Bartonelloza, TIBOLA

 

Są to stosunkowo rzadkie (w porównaniu z powyższymi) choroby przenoszone przez kleszcze, dlatego też nie będę ich tu omawiać, jeśli chcesz o nich przeczytać wejdź tu →klik

Kleszczowe Zapalenie Mózgu

 

W Polsce w 2014 roku zanotowano 196 przypadków KZM (kleszczowego zapalenia mózgu.) Niestety liczba ta wciąż wzrasta. Lekarze są zgodni, że jedyną skuteczną metoda na KZM jest w tej chwili szczepionka. KZM to niebezpieczna choroba ośrodkowego układu nerwowego. Ludzie najbardziej narażeni są na zakażenie przez kleszcze między kwietniem a październikiem, wtedy kiedy aktywność kleszczy wzrasta. Wyróżnia się trzy typy wirusów Flaviviridae, ale u nas w Polsce występuje tak zwany Europejski.

Zakazić się można poprzez ugryzienie zakażanego kleszcza i jest to najczęstsza forma zakażenia. Ale KZM można zarazić się także drogą pokarmową poprzez zjedzenie niepasteryzowanego mleka koziego, owczego lub krowiego. Jednak zakażenia te są sporadyczne. Kleszczowe Zapalenie Mózgu rozwija się do 28 dni i przebiega dwufazowo. Pierwsza faza choroby rozpoczyna się gdy wirus dostaje się do krwi. Ten stan trwa od 1-8 dni i rozpoczyna się nagle grypopodobnymi objawami (bóle głowy, gorączka,nudności, wymioty) Choroba kończy się w 13-26% przypadków na tej właśne fazie.

Faza druga, gdy wirus dostaje się do ośrodkowego układu nerwowego. Stan osoby zarażonej znacznie się pogarsza. Występuje bardzo wysoka gorączka 40 C, silne bóle głowy, wymioty, bóle mięśni oraz objawy oponowe. W tej fazie choroba może przybrać wiele postaci : oponową, oponowo-mózgową , zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu i korzeni nerwowych oraz postać najcięższa oponowo-mózgwo-rdzeniową. Leczenie wymaga hospitalizacji i ma charakter objawowy, bo nie opracowano dotąd jeszcze lekarstwa na samego wirusa. Powikłaniami po kleszczowym zapaleniu mózgu mogą być trwałe niedowłady i objawy neurologiczne.

Szczepienia na KZM

Szczepienia ochronne są najskuteczniejszym i najbardziej efektywnym sposobem zapobiegania kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Zdaniem profesora Andrzeja Wojtczaka – Przewodniczącego Rady Sanitarno-Epidemiologicznej przy Głównym Inspektorze Sanitarnym „Szczepienia ochronne to największy oręż zdrowia publicznego“

Szczepionki na tego wirusa są zalecane, ale nie obowiązkowe. Warto jednak wiedzieć, że taka ewentualność istnieje. Szczepionkę może przyjąć każda osoba dorosła oraz dzieci od 1 roku życia, które nie przechodzą infekcji w danej chwili. Do szczepionki na KZM kwalifikuje lekarz, po badaniach stanu zdrowia oraz po wywiadzie. Aby w pełni się zabezpieczyć potrzebne są trzy dawki. Pierwsza dawka przyjmowana jest w dowolnym terminie, aczkolwiek najlepszą porą jest zima. Druga dawka przyjmowana jest po 1 do 3 miesiącach od pierwszej, trzecia zaś od 5 do 12 miesięcy po drugiej. Dawkę przypominającą robi się do 3 lat po szczepieniu, oraz powtarza od 3 do 5 lat po tej przypominającej.

Szczepionka zabezpiecza przed wirusem w 99%. Jej skuteczność po 2 dawce wynosi od 88%-96%, po trzech 96%-100%.Przeciwskazania do szczepień to uczulenie na sama szczepionkę – wirusa KZM lub którąkolwiek substancję pomocniczą oraz ciężka nadwrażliwość na białko kurze, lub inne białka. Szczepionkę można kupić bezpośrednio w przychodni w której się szczepimy poprzez zamówienie jej lub w aptece. Jej koszt to około 100 zł (jedna dawka).Warto pamiętać, że jeśli zamawiamy ją na własną rękę, trzeba przetrzymywać ją w temperaturze do +8 Cº do czasu szczepienia.

Szczepionka podawana jest domięśniowo, w ramię lub pośladek. Podanie szczepionek na KZM jest bezpieczne. Objawy, które mogą wystąpić po szczepieniu to zaczerwienienie, ból, obrzęk w miejscu wstrzykiwania. Czasem ból głowy, złe samopoczucie oraz zmęczenie. Objawy te mogą ale nie muszą wystąpić po szczepieniu, są łagodne i szybko mijają.

Czy nie ma dla Nas ratunku?

 

Tak naprawdę niewiele możemy zrobić. Kleszcz to niesamowicie wytrwały pasożyt. Może nie jeść latami i czekać w uśpieniu na okazję. Trudno też jest go zgnieść czy wyciągnąć ze skóry. Kleszcz jest jak ninja. Szybki, zwinny, umie się wspinać i trudno go dostrzec. Jedyną skuteczną ochroną na kleszcze przenoszące Kleszczowe Zapalenie Mózgu są szczepionki. Na inne mikroby przenoszone przez kleszcze nie ma broni, która pozwoliłaby bezpiecznie chodzić po lesie czy po parku. Domowe sposoby nie pomagają, a niektóre wręcz przyciągają kleszcze.

Środki chemiczne na komary i kleszcze nie są wystarczająco skuteczne aby odstraszyć kleszcze. Najskuteczniejsze są związki chemiczne odstraszające komary i kleszcze DEET, jednak ich stężenie w preparatach jest dość małe, aby na długo zadziałały, a ich skoncentrowana forma jest niebezpieczna dla skóry. Niestety kleszcz wygrywa narazie walkę z ludzmi. Jedyne, co możemy zrobić to odpowiednio ubierać się do lasu. Sprawdzać siebie i dzieci po przyjściu z dworu i szybko reagować na ukąszenie (wyjąć pęsetą, kręcąc w lewą stronę) oraz skorzystać z ewentualnych szczepionek na KZM.

Źródła:

  • Focus Medycyna nr 3 czerwiec-sierpień 2016r.
  • Strona poświęcona kleszczom i szczepieniom szczepkleszcz.pl
  • Państwowy Inspekcja Sanitarna (gis.gov.pl)
(Visited 1 812 times, 1 visits today)

Napewno też to polubisz !